Ανοικτή επιστολή του Γ. Πυργιωτάκη στον υπουργό Παιδείας

(Ανοιχτή επιστολή προς τον υπουργό Παιδείας)

Ολοήμερο σχολείο: υπουργέ, μη μας σκοτώνεις τ’ όνειρο!

Ναι έτσι ξεκίνησε το Ολοήμερο Σχολείο για μένα και πολλούς συναδέλφους. Σαν όνειρο! Άρχισε να κλώθεται μέσα μου περί τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ήταν τότε που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επιχειρούσε δειλά-δειλά τη σύμπτυξη των σχολείων της υπαίθρου. Τότε εισηγήθηκα τα ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΑ (Βλ. Ι.Ε.Πυργιωτάκη Έλληνες δάσκαλοι. εκδόσεις Γρηγόρη, 1982). Πρότεινα δηλαδή να δημιουργηθούν παιδικά κέντρα, όπου τα παιδιά της υπαίθρου εκτός από τα μαθήματα του σχολείου θα είχαν τα Αγγλικά τους, τη μουσική και το χορό και όλα εκείνα που τα παιδιά της πόλης, τρέχουν να αγοράσουν από την ιδιωτική εκπαιδευτική αγορά, τα φροντιστήρια.

Στο μεταξύ οι συνθήκες στην κοινωνία και στην οικογένεια είχαν αλλάξει ριζικά. Τώρα οι ανάγκες ήταν πιο έντονες στις μεγαλουπόλεις. Συχνά εργάζονταν και οι δύο γονείς και τα παιδιά επιστρέφοντας το μεσημέρι στο σπίτι δεν έβρισκαν κανέναν. Το μόνο που είχαν για προστασία ήταν το κλειδί του σπιτιού. Δημιουργείται έτσι μια νέα κατηγορία παιδιών «τα παιδιά με το κλειδί στο χέρι». Παιδιά απροστάτευτα, μέσα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, με την παιδική εγκληματικότητα να αυξάνεται με τους χίλιους δυο κινδύνους να πολλαπλασιάζονται.

Έπρεπε λοιπόν να οργανωθεί ένα προστατευμένο περιβάλλον γι' αυτά τα παιδιά και αυτό δεν θα μπορεί να γίνει κάπου αλλού, παρά μόνο στο σχολείο. Αυτό οφείλει να αναμορφωθεί και να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα, στις νέες ανάγκες, στις νέες απαιτήσεις. Έτσι προέκυψε το Ολοήμερο Σχολείο. Ήταν δύσκολο στην αρχή να πείσομε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να υπάρξει. Αυτό είναι ουτοπία, δεν γίνονται αυτά στην Ελλάδα μας έλεγαν όλοι. Οι «ιππότες της ουτοπίας» μας αποκαλούσαν ειρωνικά πολλοί. Ακόμη πιο δύσκολο ήταν να βρεις Υπουργό να το πάρει πάνω του. Ως ιδέα άρεσε σε όλους. Όλοι όμως έσπευσαν να την αγνοήσουν. Πλην ενός: Άκουγε στο όνομα Γεράσιμος Αρσένης. Και ήρθε η στιγμή που επιτέλους κλήθηκα να αναλάβω δράση, μαζί με άλλους εκλεκτούς συναδέλφους.

Και έγινε η αρχή. Δύσκολα πράματα. Όμως κάποια στιγμή το σχολείο απέδωσε. Στις πλείστες των περιπτώσεων οι μαθητές το αγάπησαν, οι γονείς το αγκάλιασαν γιατί και αυτό τους αγκάλιασε. Σε μια έρευνα του ΙΝΕ της ΓΕΣΕΕ, οι γονείς δήλωναν απόλυτα ευχαριστημένοι, με σχολεία για τα οποία εμείς ως Παιδαγωγοί δεν ήμασταν ευχαριστημένοι με τα προγράμματα και τι συνθήκες της λειτουργίας τους. Όμως αυτό το σχολείο έκανε τους γονείς να αισθάνονται ασφαλείς, διότι τα παιδιά τους προστατευμένα. Σπουδαία υπόθεση για μια εργαζόμενη μητέρα που λείπει από το σπίτι και δεν ξέρει πού βρίσκεται και τι κάνει το παιδί της! Γι' αυτό και αγωνιστήκαμε σκληρά.

Δεκατρείς καθηγητές, διακεκριμένοι επιστήμονες από ισάριθμα Πανεπιστήμια της χώρας δουλέψαμε σκληρά, πολύ σκληρά. Οργώσαμε την Ελλάδα για να μιλήσουμε με τους γονείς, με τους δασκάλους, με τα παιδιά! Επενδύσαμε χίλιες αμέτρητες στιγμές, χίλιες αμέτρητες ώρες χωρίς να πάρει ούτε μία δραχμούλα κανείς από μας. Γιατί εμείς ως δάσκαλοι πιστεύομε σε κάτι που αν είχαν πιστέψει και οι πολιτικοί μας η πατρίδα μας θα ήταν αλλιώς: Πιστέψαμε, πιστεύουμε και διδάσκουμε ότι η πιο πολύτιμη αμοιβή είναι αυτή που δεν έχει χρήματα. Έτσι, με τον Γεράσιμο Αρσένη στο Υπουργείο της Παιδείας, η ουτοπία άρχισε να αναγνωρίζεται ως αναγκαιότητα και να γίνεται πράξη.

Αργότερα όλοι από κοινού γράψαμε το βιβλίο με τίτλο ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ, που συνέβαλε στην κατανόηση και την προαγωγή του νέου αυτού σχολείου. Έτσι το Ολοήμερο Σχολείο προς έκπληξη πολλών άρχισε να κερδίζει έδαφος. Μας μιμήθηκαν οι Κύπριοι. Προσωπικά κλήθηκα στην Κύπρο να βοηθήσω στην ανάπτυξη του. Με άκουσαν με πολλή προσοχή και μεγάλο ενδιαφέρον. Ίσως αυτό να αποτελεί έναν λόγο για τον οποίο το Ολοήμερο Σχολείο πήγε εκεί καλύτερα από την αρχή αμέσως. Έτσι ενώ στην αρχή ήμασταν μόνον εμείς οι λίγοι αιθεροβάμονες που μιλούσαμε γι' αυτό, τώρα το Ολοήμερο ακουγόταν παντού. Ακούστηκε με γενναίες διακηρύξεις από τα προεκλογικά μπαλκόνια, αποτέλεσε επίμαχο σημείο στα τηλεοπτικά Debate των κομματικών ηγετών. Έγινε κάτι σαν ναυαρχίδα κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και δεν έλειπε από το προεκλογικό πρόγραμμα κανενός κόμματος.

Βέβαια την επομένη των εκλογών όλα πάλι είχαν ξεχαστεί. Εμείς ως μέλη της επιτροπής έπρεπε να ξεκινήσομε πάλι από την αρχή. Ο θεσμός αυτός - κι εμείς μαζί του- περιπλανήθηκε από περιπέτεια σε περιπέτεια, ώσπου εξαναγκαστήκαμε να παραιτηθούμε. Όμως το Ολοήμερο Σχολείο παρέμενε και παραμένει. Γιατί οι ανάγκες που το δημιούργησαν είναι σήμερα πλέον πιο πιεστικές. Υπήρχε ως μια βέβαιη πραγματικότητα, καθιερωμένο πια. Και όσο υπάρχει ελπίζεις ότι θα βελτιωθεί. Θα βρεθεί ο εμπνευσμένος Υπουργός, ένας άλλος Γεράσιμος Αρσένης, που θα του δώσει τη σοβαρή ώθηση προς τα εμπρός. Και αντ' αυτού ήρθατε εσείς κ. Φίλη έτοιμος να πυροβολήσετε το όνειρο! Αυτό που δεν τόλμησε κανείς, το αποτολμάτε εσείς.

Υπουργέ, εμείς, τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής, ξέραμε από την αρχή ότι παλεύαμε για να εδραιωθεί μια ουτοπία. Και η ουτοπία, ακόμα και όταν έχει μεγάλο κοινωνικό μέγεθος όπως το Ολοήμερο, δεν εδραιώνεται εύκολα. Όμως Υπουργέ μου, κατανοείστε κι εσείς ότι όσο δύσκολο κι αν είναι να εδραιωθεί μια ουτοπία, πάντα είναι απείρως δυσκολότερο να την καταργήσεις.

Γιατί το κενό που αφήνει η ενδεχόμενη κατάργηση του Ολοήμερου θα παραμένει μια πληγή και μια κραυγή. Και θα κραυγάζει, ώσπου θα συγκλονίσει κάποιον και θα επαναφέρει το Ολοήμερο. Γιατί το ολοήμερο είναι το σχολείο και μαζί το φροντιστήριο του λαού. Γιατί το ρεύμα του ποταμού δεν γυρίζει ποτέ προς τα οπίσω. Και το Ολοήμερο Σχολείο όπως και αν έχουν τα πράγματα θα επανέλθει!

Η απουσία του θα ενδυναμώσει τη σημασία του. Αφήστε το λοιπόν να συνεχίσει το δρόμο του. Έστω και κούτσα-κούτσα, όπως μέχρι τώρα. Ώσπου να βρεθεί ξανά ο χαρισματικός Υπουργός της Παιδείας που θα του εμφυσήσει πνοή ζωής και δύναμη.

* Ο Γιάννης Πυργιωτάκης είναι ομότιμος καθηγητής και πρ. αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Κρήτης

Ανοικτή επιστολή του Γ. Πυργιωτάκη στον υπουργό Παιδείας